İsmet Nergiz: 1939 yılında aşağı şehir orta obada yeni adı ile vusta mahallesinde doğdum. Bize aile lakabı olarak Nergiz ağalar derler Aşağı şehrin köklü esnaflarından H.Ali Nergiz’in en küçük oğluyum. 3 oğlan bir kız babasıyım en büyük oğlum H.Ali öğretmenliğin yanı sıra benimle beraber çalışmakta onun küçüğü Mehmedi 2003 yılında genç yaşta kaybettim. En küçük oğlum Turgay kadın hastalıkları uzmanı kızım Tülay ise göz hastalıkları uzmanı olarak çalışmaktadırlar.
Hasan Emre: Okul ve çıraklık döneminizi bize anlatırmısınız?
İsmet Nergiz: Babam manifaturacı idi ben her hangi bir meslekte çıraklık yapmadım küçük yaşta babamın dükkanında okul tatillerinde beraberce esnaflık yaptım. Babam 11-01- 1954 yılında ölünce de kendi adıma esnaf olarak manifaturacılığa devam ettim.
İlk okulu Dumlupınar ilk okulunda orta okulu ise Besni orta okulunda okudum. İlk okul öğretmenin Akif beyle Emine öğretmendir. Orta okul müdürümüz Salih San, öğretmenlerimiz ise Şinasi Bakış, Gülhan Bakış, Mualla Arıcak, Belkıs Tümer, Melahat Terek’ti. Okulda sınıf arkadaşlarım ise şunlardır Mehmet Uslu,Nafi Oruç,İbrahim Tuğsuz, Şevket Ayhan, Ahmet Süngü, Cüneyt Büyük, Bekir Kılyar, Mustafa Doğar, Mehmet Tüzer, Sacit Önen,Şükrü Erdem, Çerkez İbiş ağa oğlu. İsmet Koca, Mehmet Tümay, Mehmet Yığılı, Atilla Öcal, Hazım Ağır, Gazi Ağır, Ali Haydar Yıldız, Reşit Emre.
Hasan Emre: Aşağı şehirde kış aylarında oturduğunuz yani şehir evi diye adlandırılan eviniz hangi mahalleydi ve komşularınız kimlerdi?
İsmet Nergiz: Aşağı şehirde Vusta mahallesi yani orta obada otururduk. Komşularımız ise şunlardı; lakapları ve soy adları ile söyleyeceğim. Küçük beyler (küçük bey) Hacı şaşovlar (Kara) Pat Hasanlar(Tel) Hacıkiripler (Özer) Mevlüt efendiler(Doğar) Kerimler (Irmak) Ak Aliler (Ferlengez) Bekmezoğluları (Pekmezci) Şaş Ahmetler (Hazar), Gıdeyler (Kara), Köşker fahri (Sevim) aşağı şehirde komşularımız bunlardı.
Hasan Emre: Aynı şekilde Bağ obanız diye sorsam?
İsmet Nergiz: Bağ obasında oturduğumuz mahalle ise Yukarı Pınarbaşı mahallesidir. Komşularımız yine lakapları ve soy adları ile şunlardı; Demirci Hacı Ahmet (Demirci) Kuyumcu Mahmut (Kara kurt) Lüzümüler (Uslu) Demirci Mahli (Aktay) Boyacı çopur oğlan (Boz kuş) Hönkar Ahmet (Uçar) Pineci hacı ali (Gültekin) Koruğun oğlu Mustafa (Salık) Hacı hallovlar (Tektaş) Mınılar (Arpacı) komşularımız bunlar idi.
Hasan Emre: Aşağı şehrin Manifaturacı esnaflığını biz anlatırmısınız? yada kimlerdi aşağı şehirde Manifaturacılar?
İsmet Nergiz: Aşağı şehirdeki benim zamanımda manifaturacılık yapan esnafların lakapları ve soy adlarına gelince şunlardır. Mıstık gakkovun oğlu Mustafa (Aybey) Yaverin oğlu Zülfikar (Yarar) Kasap Mahmut (Tümay )Malak Muhammet (Canbay) Gabileyin oğlu Mevlüt (Karadayı) Gadoğ Hüseyin (Zararsız) Gabileyin oğlu Ahmet (Karadayı) Melüt efendinin oğulları Mitat,Hasan,ve İbrahim (Doğar) Biberin oğlu Mehmet (Dokuz) Öbeyt ağa Obeyt (Dalak) İsot Muhammet (İsot) Hacı Yusuf (Oruç) Çil hacı hoca Mehmet (Çil) Antepli oğlu Hacı Ali (Erdoğan) Biberin oğlu Hüseyin (Dokuz) Nergiz ağanın oğlu Hacı Ali (Nergiz) Göğüş Mustafa (Göğüş) Pücüğün oğlu Efendi, Emine kiyanın oğlu Mustafa (Aydıngüzel) Tahirin oğlu Mehmet (Arıcak) Şıh ağanın oğlu Mustafa (Doğru) Boyacı çopur oğlan Mehmet (Bozkuş) Kasbın oğlu Mustafa (Özkasap) Mehmet Karadayı Azap vakasın oğlu Hüseyin ( Öğüt )Arabanlı oğlu Hacov (Gülten) Göğüş İbrahim (Göğüş) Rabuşun oğlu Hacı (Rabuş) Vakkas çavuşun oğlu Mustafa (Tabak) hacı halloğun oğlu Sait ağa (Tektaş) Kör Osman (Kara dayı) Resuloğun oğlu Ali (Akbay) Aşgar oğlu Efendi (Uğur) İsot Hacı Ali (İsot) Ağgöz Mustafa (Özkasap) Mıstık gakkovun oğlu Mehmet (Aybey) Antepitinin oğlu Mehmet (Çakallı) İsmailin oğlu (İsmail Narin) Delicenin oğlu Efendi Mehmet (Kenger) Gabileyin oğlu Hüseyin (Karadayı) bu yukarıda isimleri lakapları ve soy adları ile yazdığım manifaturacılar aşağı şehirde 1960 yıllarına kadar faaliyet gösteren esnaflardı eski Besni yeni Besni’ye taşınınca bunların çoğu işi terk etti ben askere gittim 1961 yılında askerden geldiğimde eski mesleğim olan manifaturacılığa Yukarı şehirde yeniden başladım o tarihte ise manifaturacı esnafı şunlardı; Zülfikar Yarar,Şaban Gögüş, Hacı Hüseyin Tabak, İsmet Nergiz, Cüneyt Sabak, Mehmet Kenger, Mustafa kasap, Ahmet Erdoğan, Mehmet Erdoğan, Mehmet Sabak, Mustafa Karadayı, Ali Akbay, Hasemli Hasan Erdoğan, Mehmet Parlak olmak üzere hepsi bu kadardı.
Hasan Emre: Bize yazarlığınız ile kitabınız ile ilgili neler söylemek istersiniz?
İsmet Nergiz: Unutulduğuna üzüldüğüm gelenek ve göreneklerimizi yaşatmak akılda tutmak gelecek kuşaklara belge niteliğinde sunmak amacı ile “Eski Besni’de Yaşam” adlı kitabı yazdım. O kitapta Besni’nin bütün örf adet gelenek ve göreneklerini Besni şivesi ile anlattım ve kitabımı herkese bedava olarak dağıttım. Şimdi “Hatıralarım” isimli yeni bir kitap hazırlığı içerisindeyim. Bu kitapta yine Besni ile ilgili geçmişte yaşadığım siyasi, esnaflık, arkadaşlıklarımla ilgili anılarımı herkesle paylaşmak istiyorum.
Hasan Emre: Besni’de siyaset geçmişi ile ilgili ilginç tesbitleriniz ve anılarınız var; Bunları ikili sohbetlerimizde benimle paylaşıyorsunuz. Besni’de siyaset ile ilgili anılarınızdan en ilginç olanını bizimle paylaşırmısınız?
İsmet Nergiz: İkinci Cumhurbaşkanımız İsmet İnönü nün Besni ye gelmesi Besni siyaseti açısından çok önemli bir olaydır. 1950 seçimlerinde cumhurbaşkanlığından düşünce CHP’nin muhalefet lideri olarak yurt içinde gezmeye başlamıştı. Önce seçim bölgesi olan Malatya ve ilçelerine gezi başlattı. O yıllarda Malatya’nın ilçesi olan Adıyaman’a geldi. Orada kendisini yumurta ve domates çürükleri ile karşıladılar. Besni ye geldiğinde ise ben Şambayat’ta karşılamaya babamla beraber gittim. Besni yolu Atmalı ve deve boynundan Kayaardı istikametinde gelirdi. Yolda İnönü’nün arabası bozuk olan yolun bir yerinde kaldı arabadan indiler paşa bir harita çıkardı ve yanındakilere hani bu yol yapılmıştı” dedi ve sözünü şöyle tamamladı. Biz seçimi bunlardan dolayı kaybetmişiz.
Yola devam edildi şimdiki kız meslek lisesinin yerine gelince kalaycı İbrahim Küçük çok büyük bir koç kesmek istedi. İsmet Paşa mani olmak istedi ise de koçu kesti. Bu arada tam oradan İsmet Paşanın ayağının altına halı döşediler. Tam oradan Nedimin kahvesine kadar paşa halı üzerinde yürüyerek kahveye geldi. Halı şöyle döşeniyordu; Gençler İsmet Paşa’nın arkasından halıları topluyorlar tekrar önüne seriyorlardı. Kahvenin üzeri oteldi biraz istirahat etti ve balkondan halkı selamladı. Belediye binasının balkonunda ise demokrat partililer oturmuşlardı. Paşa onları selamladığı zaman ilgisiz davrandılar selamına ellede olsa cevap vermediler. Yemek olarak bir işli küfte bir kase Davutpaşa çorbası içti. Şeker hastasıymış o nedenle fazla bir şey yemedi. Sohbet sırasında ilk mebus ‘Reşit Ağa’nın çocuklarından kimse yok mu?’ diye sordu. Orada bulunanlar oğlu Sait Demokrat partiden Besni Belediye Başkanı dediler. Sait Ağar ise o gün ilçede yoktu. Hasan nerede diye ismen sordu? O öldü dediler. Peki hiç mi kimsesi yok deyince o sırada kahvede bulunan Kemal Ağar ben varım paşam torunuyum dedi. Kemal’i yanına getirdiler, hal hatır sordu gözlerinin görmediğini öğrenince ‘Ankara’ya gel gözüne baktırayım’ dedi. Kemal ise sağol paşam çaresi yokmuş dedi ve Kemal’i öperek uğurladı ve amcana selam söyle dedi. Işte bu hatıra beni çok etkilemiştir. 12 yıl Cumhurbaşkanlığı yapmış bir kişi Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunda birlikte çalıştığı eski bir milletvekili arkadaşının çocuklarını ismi ile tek tek sorması beni hayrete düşürmüştü. Bana sorarsanız İsmet Paşa’nın Besni’de o ilgiyi görmesi yani ayağında koçlar kesilmesi önüne halılar döşenmesi 1954 yılında Adıyaman’ın il olması ile doğrudan alakalıdır.
Hasan Emre: Peki İsmet Abi; verdiğiniz bu güzel söyleşi için size teşekkür ediyorum. Okurlarımıza bir mesajınız olacak mı?
İsmet Nergiz: Bende teşekkür ederim. Besni’nin dahada gelişmesi için herkes düşüncelerini en azından yerel gazetelerimiz aracılığı ile dile getirmeli paylaşmalı. Besni’nin eski ticari merkez kimliğini yeniden bulması imkansız ama en azından tamamen yok olmasını önlemek gerek.Bu açıdan projeler oluşturulmalı çözüm yolları aranmalıdır. Tüm okuyuculara sevgi ve saygılarımı yolluyorum.
