Besni Şivesi Aydınçelebi’nin kaleminde Kitap haline gelecek

Yaklaşık 40 yıllık bir birikimin sonucu şu ana kadar 7201 kelimeyi tespit ederek kayıt altına alan Aydınçelebi ile Gaziantep Halı Sarayındaki ofisinde görüşüp çalışması hakkında bilgi aldık.

Yaşamın her anında Besni şivesi ile bir sözcük yada deyime arkadaş sohbetlerinde cenazelerde karşılaştığını ve bunları gelecek kuşaklara aktarılması ve yaşatılması için not ettiğini belirten Mustafa Aydınçelebi, kayıtlarında 7201 kelimeye ulaştığını ve yakın bir zamanda Besni yayarına çalışan bir dernek yada vakıf adına kitaplaştırmayı hedeflediğini söyledi.

1977 şubat ayıydı Not almaya başladım

“Mustafa Aydınçelebi Besni Şivesi kelime ve deyimleri biriktirmeye nasıl başladığını şöyle anlatıyor. “Bunun başlangıcı abim Hüseyin Aydın Çelebi’nin cenazesinde eskiden yedi gün, on gün falan otururduk. Üçüncü günden sonra misafirler tenhalaşır, işte bizde orada akrabalar arasında otururken vakit geçirecek şeyler arıyoruz, gazeteler okuyoruz, bulmaca çözüyoruz falan o da bitiyor, sohbette bitiyor neyse bu arada eski Besni laflarını yazma gündeme geldi ve orada başladı bu iş. 1977 şubat ayıydı o günden bu yana işte gerek benim aklıma gelenler, gerek hemşeriler arasında özellikle benim emsalim olan hemşeriler arasındaki sohbetlerde kullanılan kelimeleri not etmek suretiyle aşağı yukarı otuz kırk seneye yaklaştı biriktirdik. En son sayı 7201 olmuş daha da yazacağımız şeyle çıkabilir. Bu konuda dostlarımın da desteği oluyor. Ali Ölmez, Mevlüt Doğar başta olmak üzere benim emsalim olan arkadaşlarımın özel ilgisiyle de bu zenginleşiyor. Hatta öyle ki onlar kendi aralarında konuşurken akıllarına bir laf gelince beni arıyorlar buda varmı diye soruyorlar, bende buradan bakıyorum varsa var diyorum, yoksa ilave ediyorum.”

Besni şivesinde çok orijinal kelimeler deyimler var 

“Bu çalışmada kelimelerde var deyimlerde var. Besni atasözleri var, çok orijinal şeyler var. Benim bile duymadığım şeyler oluyor. Şu anda bunların çoğu kullanılmıyor.

Bu konuda bir de hatıram var. Atilla Öcal’ın kayınvalidesinin vefatındaydı taziyeye gitmiştik. Orada bizden daha yaşlı bir zat konuşuyor. Ama bizim günlük şivemizle konuşmuyor. Aşağı şehirdeki Besnililerin konuştuğu şivesiyle konuşuyordu, orijinal şive hiç dejenere olmamış bir şive. Onun kim olduğunu sorduğumda Fransa’da yaşayan Ahmet abi isminde bir hemşerimizin olduğunu söylediler, Nurettin efendinin oğlu derler ona. Demek ki Besni’den çıktıktan sonra sık sık gelmediğinden eski kullandığı şive orjinalitesini bozmamış. Çok natürel konuşuyordu, ilgiyle izledim onu bende işte aynı aksanı vermek içinde epeyi düşündüm bazı yazış tarzları geliştirdim kendi kafama göre bilmiyorum ne derece doğru olur.”

“Amacım İstanbul şivesinin baskısıyla unuttuğumuz kelimeleri tekrar yaşatmak”

“Mesela geliyonmu bu Osmanlıcayla yazılır, ama bu Latin harfleriyle yazılmıyor. ‘Gon’ sesi Osmanlıcada sağır kef derler. Bunu mesela ‘gk’ ile ifade etmeye çalıştım. ‘Bah’ H harfi Arapçada bu yazılır H harfi vardır. Bunu da yumuşak ‘gh’ harfi ile yazmaya çalıştım. Bu şekilde bir şeyler geliştirdik bakalım, maksadım bizim asırlardan beri kullanıp da son otuz, kırk, elli senedir elli sene evvelinden itibaren batı İstanbul şivesinin baskısıyla unutmaya yüz tuttuğumuz kelimelerin kaybolmasına gönlüm razı olmadı. Bunları bir belge olarak yeni nesillere hediye etmeyi düşünüyorum. Bu bir belge olarak kalsın istiyorum. Bunu da inşallah bastırırsak Besni’ye hizmet eden bir hayır kurumu yararına neşretmeyi düşünüyorum.”