Sananayileşme ve buna paralel olarak iş yerinde gelişen hastalıklar önemli sorunlar oluşturmaktadır. Ülkemiz koşullarında bu konu daha da ciddiyet kazanmış, her yıl yüzlerce işçi, işle ilgili hastalıklar nedeni ile büyük kayıplarının yanı sıra, sakat kalmakta ya da ölmektedir. Bizde burada konuyu kısaca derlemeye çalıştık. Umarım farkındalık yaratırız.
İşle ilgili hastalık nedir?
Çok çeşitli nedenlere bağlı işyerinde oluşan hastalıklardır. Meslek hastalıkları ile aynı gruba sokulmamalıdır.
İşle ilgili hastalık ve Meslek hastalığı ayrımı nasıl olmalıdır?
İşle ilgili hastalık (İİH)sayıca daha çoktur. Meslek hastalığı(MH) sayıca daha azdır. Ayırmak gerçekten kolay değildir.
Çok çeşitli nedenlere bağlı olarak görüldüğünden tanım yapmak zordur. İİH´da çalışma ortamı ve koşulları, hastalığın ortaya çıkmasını kolaylaştırıp, gelişmesini hızlandırır.
İş ortamındaki etkenlerle çok güçlü özgül ilişkisi vardır diyebiliriz. Çalışma koşulları hastalığın oluşmasında en önemli etmendir.
Hangisi meslek hastalığı, hangisi işle ilgili hastalıktır?
? Kurşun zehirlenmesi MH
? Pnömokonyoz MH
? Gürültüye bağlı işitme kaybı MH
? Bel fıtığı MH
? Kızıl ötesi ışınlara bağlı katarakt MH
? Boyun ağrısı İİH
? Koroner kalp hastalığı İİH
? Kronik obstrüktif akciğer hast. İİH
İşle ilgili hastalıkların tipleri nelerdir?
Olumsuz çalışma koşullarıyla ilişkili olabilen:
? Kalp hastalıkları, hipertansiyon;
? Kas-iskelet sistemi hastalıkları, ör. Kalıcı bel yaralanmaları veya kas rahatsızlıkları,
? Süreğen solunum, karaciğer, böbrek rahatsızlıkları,
? Şeker hastalığı,
? Alerjiler,
? Üreme sağlığı sorunları,
? Sıkıntıya bağlı hastalıklar
Aşağıdaki etkenlerin varlığında meslek hastalığı, ya da işle ilgili hastalık grubu tanımlanabilir?
? Kalp hastalıkları ve hipertansiyon
? Arsenik, benzen, cıva, karbon sülfür, kurşun, kükürt dioksit, nitrogliserin,
nitro glikoz, kimyasal çözücüler, talyum
? Süreğen özgül olmayan solunum sistemi hastalıkları
? Amonyak, kükürt dioksit, azot oksitleri, formaldehit, kimyasal çözücüler,
Fosgen
? Süreğen karaciğer hastalıkları
? Arsenik, beyaz fosfor,karbon tetra klorür, kurşun, kimyasal çözücüler
?Süreğen böbrek hastalıkları
- Kurşun, Cıva, Kadmiyum, kimyasal çözücüler, tiner
İşle ilgili hastalıkların çalışana maliyeti
? Doğrudan maliyeti
? Yaralanma veya hastalıktan dolayı çektiği acı ve sıkıntı;
? Gelir kaybı;
? İşini kaybetme olasılığı;
? Sağlık hizmetinin maliyeti
? Dolaylı maliyeti
? Doğrudan maliyetin 4-10 katı, hatta daha fazla
? İşe bağlı bir hastalık veya yaralanmanın çalışana o kadar fazla dolaylı maliyeti olabilir ki, genelde hesaplaması zordur
? En bariz dolaylı maliyetlerinden biri, çalışanın ailesinin çektiği insani sıkıntıdır ki, parayla ödenmez
İşle ilgili hastalıkların işverene doğrudan maliyeti
? Yapılmayan iş için ücret ödeme;
? Sağlık ve tazminat giderleri;
? Hasar gören makine ve donanım tamiri veya yenisiyle değiştirilmesi;
? Üretimde azalma veya geçici duraklama;
? Eğitim ve yönetim giderlerinde artış;
? İşin niteliğinde olası bir azalma;
? Diğer çalışanların olumsuz etkilenmesi
İşle ilgili hastalıkların işverene dolaylı maliyeti
? Yaralanan/hastalanan işçinin yerine yenisini bulması gerekir
? Yeni bir işçinin eğitilmesi ve uyumu için süre lazımdır
? Yeni işçinin hastalanan işçiyle aynı hızda üretmesi zaman alır
?Gerekli incelemelerin yapılması, raporların yazılması ve formların doldurulması zaman alır
? Kazalar ve hastalıklar, iş arkadaşlarının kaygılanmasına, sıkıntıya yol açar. İş İlişkilerini olumsuz etkiler
? İşyerinde olumsuz sağlık ve güvenlik koşulları, halkla ilişkileri de olumsuz etkileyebilir
Korunma:
Sağlık ve güvenlik uygulamaları
? İşyerindeki tehlikeler önlenmeli ? mümkünse kaynağında;
? Bütün maruziyet kayıtları yıllarca saklanmalı;
? İşyerindeki sağlık ve güvenlik riskleri konusunda hem çalışanlar, hem işveren bilgilendirilmeli;
? Hem çalışanların, hem yönetimin birlikte olduğu aktif bir iş sağlığı ve güvenliği kurulu olmalı;
? Çalışan sağlığı ve güvenliği için harcanan çabalar sürekli devam etmeli.
İşyerinde etkili sağlık ve güvenlik programları, tehlikeleri ve yol açtıkları olumsuzlukları azaltarak işçilerin yaşamını kurtarmaya yardımcı olabilir. Sağlık ve güvenlik programları ayrıca çalışanların şevkini arttırıp, üretkenliğini de olumlu etkiler, bunlar da önemli kazanımlardır.
Diğer dikkat edilmesi gerekenler
? Sağlık gözetimi
? İşe giriş ve süreli muayeneler titizlikle yapılmalı
? Uygun bölümde çalıştırma yapılmalı
? Düzenli eğitimler
? Çalışanların bilgisi ve danışmanlığı
? Ergonomik çalışma sistemleri
Korunmanın yansıra, hâlihazırda kas-iskelet hastalığı olanların iyileştirme ve yeniden uyumu gözetilmeli
