Yapay Zekâ İlk Kez Antibiyotik Tasarladı: MRSA ve Gonore İçin Umut!

Yapay zekâ artık sadece metin değil, antibiyotik de yazıyor

Antimikrobiyal direnç (AMR), Dünya Sağlık Örgütü’ne göre her yıl milyonlarca ölümle ilişkilendiriliyor. Geleneksel yöntemlerle yeni antibiyotik geliştirmek hem çok yavaş hem de pahalı. MIT, Broad Institute ve ortak araştırma ekipleri, bu çıkmazı kırmak için yapay zekâyı doğrudan ilaç tasarım sürecinin merkezine yerleştirdi.

Araştırmacılar, generatif yapay zekâ modelleri kullanarak yaklaşık 36 milyon bileşik tasarladı ve bunları bilgisayar ortamında antibakteriyel etkiye göre taradı. Sonuçta, yapısal olarak mevcut antibiyotiklere benzemeyen, tamamen yeni molekül sınıfları ortaya çıktı.

Gonore ve MRSA’ya karşı “daha önce hiç görülmemiş” moleküller

Çalışmanın iki hedefi var:

İlaca dirençli Neisseria gonorrhoeae (gonore etkeni)
Çok ilaca dirençli Staphylococcus aureus / MRSA

İlk aşamada, yapay zekâ modelleri gonore bakterisine karşı etkili olabilecek milyonlarca küçük kimyasal parçayı taradı. Zararlı, toksik veya bilinen antibiyotiklere çok benzeyen adaylar elendi. Geriye kalanlardan sadece sentezlenebilir olanlar seçildi ve laboratuvarda üretildi.

Bunlardan biri, NG1 adı verilen bileşik:

Dirençli gonore bakterisini hem petri kabında hem de fare modelinde etkili şekilde öldürdü.
Bakteri zarının yapısını bozarak çalışıyor, yani klasik mekanizmalardan farklı bir hedef kullanıyor.

Benzer bir süreç MRSA için de uygulandı. Bu kez yapay zekâ, Gram pozitif bakterilere karşı güçlü görünen adaylar üretti ve altı molekül, laboratuvar ortamında umut verici sonuçlar verdi.

Neden bu kadar kritik? “Kimyasal uzay”e ilk ciddi yapay zekâ çıkarması

Geleneksel ilaç keşfi, test edilebilir molekül sayısı açısından sınırlı. Oysa kimyasal olarak mümkün kombinasyonların sayısı trilyonlarca.
Bu çalışma:

Daha önce hiç sentezlenmemiş molekülleri saniyeler içinde “hayal eden” modeller kullanıyor.
Bu molekülleri antibakteriyel etki, toksisite ve insana benzer hücrelere zarar verme ihtimali açısından otomatik eliyor.
İnsan ekiplerin önüne sadece en güçlü ve en güvenli görünen küçük bir liste bırakıyor.

Araştırmacılara göre bu yaklaşım, diğer bakteriler için de tekrarlanabilir. Yani gelecekte:
➡ “MRSA için ayrı, tüberküloz için ayrı, hastane enfeksiyonları için ayrı yapay zekâ tasarımlı antibiyotikler” devri başlayabilir.