Üzüm Hasadı ve İşleme Süreci
Sonbahar mevsiminin gelmesiyle birlikte, Gaziantep’in verimli topraklarında yetiştirilen üzümler, çiftçiler tarafından özenle toplanıyor. Güneş doğmadan önce bağlara giden çiftçiler, yıl boyunca büyük bir emekle bakımını yaptıkları üzümleri dikkatle toplayarak traktörlere yüklüyor. Bağbozumu döneminin başlamasıyla, toplanan üzümler köy meydanlarına getiriliyor.
Tokdemir Mahallesi Muhtarı Adem Yeşilbağ, köylerinde bulunan bir asırlık mahsereyi kullanarak imece usulü pekmez yaptıklarını belirtiyor. “Köylüler üzümlerini topluyor, buraya getiriyorlar. Faş damı dediğimiz yerde çizmelerle tepeleniyor. Şerbet damında şerbetler birikiyor, tortu kısmında tortu çöküyor ve sal kısmında dinlenip baş kazanında işlemleri bitiriyoruz” diyor.
Geleneksel Yöntemlerin Önemi
Üzümler, ayaklarına giydikleri çizmelerle ezilip suyunu çıkartıldıktan sonra, elde edilen su odun ateşinde büyük kazanlarda saatlerce kaynatılıyor. Bu geleneksel işlem sırasında, üzüm suyuna beyaz toprak eklenerek tortunun ayrılması sağlanıyor. Yeşilbağ, “İçerisinde hiçbir şekilde katkı malzemesi yok. Pekmezden anlamayan insanlar içerisine şeker katıyorsunuz diyor. Ancak bu tamamen doğal bir süreç” şeklinde ifade ediyor.
Bu yöntemlerle elde edilen pekmez, tüm aşamalarıyla el emeği ve özveriyle hazırlanıyor. Kaynatma işlemi sırasında sürekli olarak kazanın başında biri delikli süzgeçle karıştırarak pekmezin kıvamını kontrol ediyor. Ortalama 3-4 saat odun ateşinde kaynatıldıktan sonra şıra haline gelen üzüm suyu, özel bir tat ve renk kazanıyor.
Ekonomik ve Sosyal Katkılar
Köy halkı, uzun uğraşlar sonucu elde ettikleri pekmezleri günlük olarak tüketirken, bazıları ise bu ürünü satarak ev ekonomisine katkı sağlıyor. “Bu mahsere tam 100 yıldır var. Dedemizden kalma imece usulüyle çalıştırdığımız bir sistemdir” diyen Yeşilbağ, bu geleneğin sadece bir gıda üretimi değil, aynı zamanda toplumsal bir dayanışma biçimi olduğunu vurguluyor.
Üzüm Pekmezinin Faydaları
Gaziantep’te üretilen pekmez, sağlıklı ve doğal bir enerji kaynağı olarak biliniyor. Zengin vitamin ve mineral içeriğiyle dikkat çeken pekmez, birçok sağlık faydası sunuyor. Enerji verici özelliği ile sporcuların da tercih ettiği bir gıda maddesi haline gelmiş durumda. Ayrıca, pekmezin bağışıklık sistemini güçlendirdiği, sindirim sistemine iyi geldiği ve kansızlığa karşı faydalı olduğu belirtiliyor.
Gaziantep’teki bu geleneksel pekmez üretimi, sadece bir besin kaynağı değil, aynı zamanda kültürel bir miras. Asırlardır süregelen bu süreç, köy halkının dayanışmasını ve geçmişle bağlarını güçlendiriyor. Üreticiler, hem doğal bir gıda maddesi sunarken hem de yerel ekonomiye katkıda bulunmaya devam ediyor. Geleneksel yöntemlerin yaşatılması, gelecek nesillere aktarılması gereken önemli bir değer olarak öne çıkıyor.