Nöbetçi Eczaneler
Ekonomi Gazetesi’nden Yener Karadeniz’in haberine göre; Son yıllarda cep telefonlarına getirilen yüksek vergi oranları ve kredi kartına taksit sınırlaması, vatandaşın alım gücünde yaşanan düşüşle birleşince kayıt dışı cep telefonu arttı. Yasal yollarla satılan cep telefonu sayısı 10 milyona gerilerken, kayıt dışının 3,5 milyonu aştığı tahmin ediliyor. Kayıt dışına yine yüksek fiyatlar nedeniyle tercih edilen yolcu beraberi cihazlar da eklendiğinde bu rakamın 5 milyonu bulduğu dile getiriliyor. Bu durum sektörün gelişimini hatta ayakta kalmasını zorlaştırırken sadece kayıt dışı cihazlar nedeni ile yıllık 30 milyar TL’den fazla vergi kaybı meydana geldiği hesaplanıyor. ÖTV oranında düşüş ve taksit sayısında esneme ile vatandaşın uygun fiyatla cep telefonuna ulaşabileceğini belirten Sektör temsilcileri, böylece hem devletin vergi gelirini artırabileceğini hem de kayıt dışı piyasanın bitirilebileceğini dile getirerek bu alanda düzenleme talebinde bulunuyor.
Yüksek fiyatlar alternatif kanallara itiyor
Kayıtdışı cihaz, yüksek cep telefonu maliyetlerini bypass etmek amacıyla yasal olmayan yöntemler ile ülkeye getirilen ve sistem içinde yine yasal olmayan yöntemler ile kullanılan cihazlara deniliyor. Mobil İletişim Araçları ve Bilgi Teknolojileri İş İnsanları Derneği (MOBİSAD) Başkanı Mustafa Kemal Turnacı, Türkiye’de alım gücünün düşük olmasının da etkisi ile teknolojiye ulaşmanın giderek zorlaştığını söyledi. Burada en önemli nedenlerin başında yüksek vergi oranlarının geldiğini işaret eden Turnacı, taksit sınırlamasının da önemli bir etken olduğunu belirterek, “Vatandaşlar arzu ettikleri teknolojiye alternatif kanallardan daha uygun maliyetler ile ulaşmaya çalışıyorlar. Burada da kayıt dışı kanallar öne çıkıyor” dedi. Bilindiği üzere cep telefonunda Kültür Bakanlığı payı yüzde 1, TRT Bandrolü yüzde 12, Katma Değer Vergisi (KDV) yüzde 20 ve Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) yüzde 50 oranında uygulanıyor. Taksit konusunda ise Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (BDDK) kararına göre 12.000 TL üzerindeki cep telefonları için en fazla 3 ay taksit yapılıyor. 12.000 TL altındaki telefonlar ve yenilenmiş telefonlar için ise 12 taksit yapılması mümkün. Ancak ticari kredi kartı olması durumunda taksit sayısı fiyat sınırı olmaksızın 12 aya kadar uygulanabiliyor.
Kayıtlı azaldı, kayıt dışı 3,5 milyonu aştı
MOBİSAD Başkanı Turnacı’nın verdiği bilgilere göre Türkiye’de 2019 yılına kadar yılda ortalamada 12-13 milyon adet cep telefonu satılırken 2019 yılı itibariyle getirilen önlemlerin yanı sıra kurdaki artış ve alım gücünün düşmesiyle satışların gerilemeye başladı. Bu yıl kayıtlı cep telefonu satışlarının 10 milyon adet seviyesinde gerçekleşmesi bekleniyor. MOBİSAD verilerine göre Türkiye’de ortalama bir cep telefonu fiyatı 8 bin 650,9 TL’si vergiden oluşmak üzere 17 bin TL seviyesinde. Yine MOBİSAD’ın edindiği bilgilere göre göre kayıt dışı cihaz adedi 3,5 milyon adet seviyesinde tahmin ediliyor. Kayıt dışına yine yüksek fiyatlar nedeniyle tercih edilen yolcu beraberinde gelen cihazlar da eklendiğinde bu rakam legal kanalın yarısı olan 5 milyon adetlere yükseliyor. Bu durum sektörün gelişimini hatta ayakta kalmasını zorlaştırıyor.
Söz konusu kayıt dışı cihazlar, 30 milyar 278 milyon 150 bin TL’lik vergi kaybına yol açıyor. Aynı hesaplama yöntemine göre legal yolla 10 milyon adet olan cep telefonu satışlardan elde edilen vergi tutarı ise 86,5 milyar TL’ye ulaşıyor. Vergi kaybı toplam vergi gelirinin yaklaşık yüzde 30’una yaklaşıyor. Kayıt dışının üst segment cep telefonlarında yoğunlaştığı düşünüldüğünde bu vergi kaybının çok daha yüksek seviyede olduğu tahmin ediliyor.
MOBİSAD’dan %20 ÖTV ve 30 bin TL taksit sınırı önerisi
MOBİSAD Başkanı Turnacı, vergi oranında düzenlemeye gidilmesiyle devletin vergi gelirlerinin artacağını ve kayıt dışı cep telefonu satışının önlenebileceğini dile getiriyor. Turnacı, “Bütün cihazlar neredeyse yüzde 50’lik ÖTV dilimine giriyor. ÖTV payı yüzde 20’ler seviyesinde olmalı. Bu düzenleme ile yurtdışı ile fiyat makası azalacağı için vatandaşlar garanti gibi satış sonrası hizmetlerden de faydalanabileceği yolları tercih edecektir. Öte yandan taksitte 12 bin TL sınırı, düşük kaliteli ve kullanım ömrü kısa olan cep telefonlarına yönlendiriyor. Taksit sınırı için barem 30 bin TL’ye yükseltilmeli. Şu an piyasada vatandaşların 12 taksitle alabileceği yeni teknolojileri destekleyen cep telefonu modeli neredeyse yok. Bu iki alanda düzenleme tüm tarafların gelirine olumlu yansıyacak ve kayıt dışını da bitirecektir” dedi.
Değişim belgesi ile harçsız cep telefonu
Yüksek fiyatlar son dönemde sistemde var olan açıkların suiistimal edilmesine neden oluyor. Bunlardan biri de Bilgi Teknolojileri Kurumu (BTK) tarafından tanınan ana kart değişikliği yöntemi. Tüketiciler yurtdışında üst segment cihazlarda ana kart sorunu nedeni ile cihaz değişimi yaptıklarına dair belge talep ediyor ve bu belge ile halen 31 bin 602 TL olan ancak önümüzdeki yıl 45 bin TL’ye yükselecek olan IMEI harcını ödemiyor. Bir başka yöntem ise telefonun yanında taşınan aparat ile yine IMEI kaydı yaptırmadan kullanmak. Mustafa Kemal Turnacı, bunların da yasal olan kayıt dışı yöntemler olduğuna dikkat çekerek, “Ana kart değişim belgesi ile başvuru geçen senelerde 100’lü sayılarda iken bu yıl 9 ayda 8 bini aştı. Bunlarla ilgili sponsorlu reklam dahi veriliyor” bilgisini verdi.