Danıştay, gerçek kişilere ait olup iki yıl üst üste işlenmeyen tarım arazilerinin malikinin rızası aranmadan kiraya verilmesini öngören Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu’ndaki değişikliğin Anayasa’ya aykırı olduğuna hükmetti. Kararın bir örneği Anayasa Mahkemesi’ne (AYM) gönderilecek.
Düzenleme Nasıl Ortaya Çıkmıştı?
22 Ağustos 2024’te Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren değişiklik, iki yıl boyunca ekilip biçilmeyen tarım arazilerinin Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından rayiç bedelle kiraya verilmesine imkân tanıyordu.
Çiftçiler Sendikası, bu düzenlemenin dayanağı olan yönetmeliğin iptali ve yürütmesinin durdurulması için dava açarak, yasanın da Anayasa’ya aykırılığı gerekçesiyle AYM’ye götürülmesini talep etmişti.
Danıştay’ın Gerekçesi
-
Mülkiyet hakkının özüne dokunuyor: Mahkeme, maliklerin iradesi aranmadan yapılacak kiralama işlemlerinin mülkiyet hakkını zedelediğini vurguladı.
-
Belirsizlik ve ölçüsüzlük: Düzenlemenin, hukuki belirlilik ve ölçülülük ilkeleriyle bağdaşmadığı, malike bilgilendirme ve itiraz imkânı tanımadığı belirtildi.
-
Sözleşme özgürlüğü ihlali: Malikin kira sözleşmesinde taraf olamaması, kira bedeli ve koşulları belirleyememesi, sözleşme özgürlüğünün ihlali olarak değerlendirildi.
-
Bakanlığa sınırsız yetki: Kira süresi, bedeli ve kiracının seçimi gibi kritik konuların tamamen Bakanlık tasarrufuna bırakılmasının, maliki devre dışı bıraktığına dikkat çekildi.
Kararın Sonucu
Danıştay 10. Dairesi, yasa değişikliğinin mülkiyet hakkı ve sözleşme özgürlüğüne ölçüsüz müdahale oluşturduğu sonucuna vardı. Bu nedenle kararın bir örneği AYM’ye gönderildi.
Ancak Daire üyelerinden biri, düzenlemenin Anayasa’ya aykırı olmadığını savunarak çoğunluğun görüşüne muhalefet şerhi koydu.