Nöbetçi Eczaneler
Börta, son dönümde dünya genelinde bir salgına dönüşen maymun çiçeği hastalığına ilişkin bilgiler verdi.
Hastalığın Afrika’dan dünyaya yayıldığını belirten Börta, “Maymun çiçeği virüsü, daha çok orta ve batı Afrika’da rastlanılan, Ortopoksvirüs cinsine ait olup, insanlara genellikle enfekte bir kişi veya hayvanın cilt lezyonları ya da vücut sıvılarıyla doğrudan teması sonucu bulaşan zoonotik bir hastalık olarak biliniyor. Ateş, baş ağrısı, lenf bezlerinde şişme, kas ağrısı ve yorgunluk maymun çiçeği virüsünün neden olduğu belirtilerdir. Bir diğer tipik belirtisi olan döküntüler genellikle yüz, eller, ayaklar ve ağızda ortaya çıkıp, bir süre sonra içi sıvı dolu lezyonlara dönüşür.” dedi.
Maymun çiçeği hastalığının daha önce dünyada görülen çiçek hastalığına benzer özellikler taşıdığını aktaran Börta, söz konusu hastalığın kaynağının tam olarak bilinmediğini ifade ederek şöyle devam etti:
“Maymun çiçeği virüsü, artık görülmeyen çiçek hastalığına neden olan variola virüsü ile aynı virüs ailesinin bir parçası olsa da, etkileri daha hafiftir ve nadiren ölümcüldür. “Maymun çiçeği hastalığı” olarak adlandırılsa da hastalığın kaynağı bilinmemektedir ancak daha çok görüldüğü bölge olan Afrika kemirgenleri ve maymunlar gibi primatların virüsü barındırdığı ve insanlara bulaştırabildiği bilinmektedir.
İlk insan vakası vakası 1970 yılında kayıtlara geçse de, Dünya bu virüsün adını 2022 salgını ile birlikte duymuştur. Genellikle 2-4 hafta süren belirtileri olan ve kendi kendini sınırlayan bir hastalıktır. Yaygın belirtileri arasında ateş, kaşıntılı deri döküntüsü, lenf düğümlerinde şişme ve halsizlik olan maymun çiçeği vürüsü, hastalığın şiddetine göre ağır vakalar ortaya çıkarabilir. Maymun çiçeği virüsü, Poksviridae ailesinden Orthopoksvirus türüne ait çift sarmallı ve zarflı, bir DNA virüsüdür. İki farklı genetik bölümü olan bu virüsün Orta Afrika (Kongo Havzası) menşei de vardır ve daha bulaşıcı ve etkili olduğu bilinmektedir.”
“Çok kolay bulaşıyor”
Hastalığı kapan kişiyle her türlü temasla hastalığın kolaylıkla bulaştığına anlatan Dr.Börta, hastalığın bulaş yollarını ise şöyle anlattı:
“Maymun çiçeği virüsü, bu virüs ile enfekte olmuş kişi ile öpüşme, cinsel birliktelik gibi ten tene temas, damlacıklar yoluyla yayılmasını sağlayan uzun süre yüz yüze yakın mesafede konuşma, virüslü kişinin dokunduğu giysi, çarşaf, havlu gibi eşyaların kullanılması yolu ile bulaşabilmektedir. Hayvanlardan ise enfekte olmuş hayvanın derisini yüzme, ısırılma, sıvı veya hayvan atığı ile doğrudan temas, çizik atması ve hayvanın etinin yenmesi yoluyla da hayvandan insana bulaşabilmektedir. Maymun çiçeği virüsünün daha çok görülebileceği hayvanlar sincap, sıçan ve fare gibi küçük yabani hayvanlardır.
Maymun Çiçeği Virüsü Belirtileri Nelerdir?
Maymun çiçeği virüsü belirtileri, döküntü, ateş, boğaz ağrısı, lenf düğümlerinde şişme, baş ağrısı ve kas ağrılarıdır. Hastalığın neden olduğu döküntüler kaşıntılı olup, genellikle yüz bölgesinde başlar, avuç içi ve ayak tabanları da dahil olmak üzere vücuda yayılır.
Maymun çiçeği virüsünde görülen döküntü, ağrılı olabilen düz, kırmızı şişlikler olarak ortaya çıkabilir. Daha sonra oluşan bu şişlikler irinle dolan kabarcıklara dönüşür ve daha sonra bu kabarcıklar kabuklanır ve düşer. Tüm süreç iki ila dört hafta sürebilir. Bu süreç tamamlanana, yani döküntüler kabuklanıp düşene kadar virüsü bulaştırabilir durumda olursunuz
Maymun çiçeği virüsü semptomları ne kadar sürede ortaya çıkar?
Maymun çiçeği virüsünün semptomları genellikle virüse kaptıktan sonraki 3 hafta içinde kendini gösterir ve kişi grip gibi belirtilerinden birini göstermeye başladıysa genellikle 1-4 gün sonra kızarıklık gelişir. Hastalık ile ilgili veriler, kişilerin semptom göstermeye başlamadan 4 gün önce bile virüsü bulaştırabildiğini de göstermektedir.
Maymun Çiçeği Virüsü Nasıl Teşhis Edilir?
Suçiçeği, kızamık, bakteriyel deri enfeksiyonları, uyuz, uçuk, frengi gibi hastalıkların yarattığı belirtiler ile benzerlik gösterebilen semptomlar gösterdiği için maymun çiçeği virüsünü tespit etmek için test yapılması gerekir. Ciltte ortaya çıkan lezyon’dan alınan örnek doku ile yapılacak PCR (polimeraz zincir reaksiyonu) testi ile maymun çiçeği virüsü teşhis edilebilir. Eğer ciltte yara oluşmadı ise ve buradan örnek alınamadıysa, anal veya rektal sürüntü alınarak da test almak mümkündür.
Bunun dışında bağışıklık sisteminizin antikor üretip, üretmediğini anlamak için için bir kan testi de istenebilir.
Maymun Çiçeği Virüsünden Nasıl Korunulur?
Sürveyans yani virüs konusunda sistematik gözlemler ve yeni vakaların hızlı tanımlanması, salgının kontrol altına alınması için kritik öneme sahiptir. Salgınları sırasında, enfekte kişilerle yakın temas, maymun çiçeği virüsü enfeksiyonu için en önemli risk faktörüdür.
Maymun çiçeği virüsü nadir görülmesine rağmen özellikle seyahat ederken yakalanma riskini en aza indirgemek için bu tedbirleri almak gerekmektedir:
Virüsün belirtilerini gösteren kişilerden uzak durun, bilhassa cilt temasından kaçının.
Hasta olduğunu bildiğiniz kişinin yatak takımlarına, havlularına veya giysilerine dokunmayın.
Hasta olan biri ile temas ettiyseniz mutlaka ellerinizi sık sık sabun ve suyla yıkayın veya alkol bazlı el dezenfektan ile temizleyin. Virüsü taşıyabilecek hayvanlardan kaçının.
Maymun Çiçeği Virüsünün Tedavisi Nasıl Yapılır?
Spesifik olarak maymun çiçeği virüsü için herhangi bir tedavi yoktur. Maymun çiçeği virüsünün bulaştığı bir kişide tedavinin amacı hastalıktan kaynaklı ağrı, oluşan yaralar gibi belirtileri kontrol edip, kaldırmaya yöneliktir.
Eğer hastalığın belirtilerini gösteriyorsanız hızlıca bir sağlık kuruluşuna başvurup, erken şekilde tedavi almanız oldukça önemlidir.”