Diyarbakır’ın Ergani ilçesinde bulunan 12 bin yıllık Çayönü Tepesi’nde gerçekleştirilen kazılarda ortaya çıkan ve tarihteki ilk musalla taşı olma özelliği taşıyan taşın bir parçası kazı alanında, diğer parçası ise Diyarbakır Müzesi’nde sergileniyor.
Çayönü Tepesi, Ergani Ovası’nda milattan önce 10 bin yılına kadar uzanan yerleşim evrelerine ev sahipliği yapmaktadır. 1963 yılında yüzey araştırmaları sırasında keşfedilen bu tepe, göçebelikten yerleşik hayata, avcılık ve toplayıcılıktan üreticiliğe geçişin yaşandığı önemli bir nokta konumundadır. Dr. Halet Çambel ve Prof. Dr. Robert J. Braidwood tarafından 1964 yılında başlatılan kazılarda tarihin ilk musalla taşı olarak kabul edilen büyük taş bloğunun parçaları gün yüzüne çıkarılmıştır.
Diyarbakır Müze Müdür Vekili Müjdat Gizligöl, Çayönü Tepesi’ndeki kazıların önemine vurgu yaparak, Diyarbakır Müzesi’nin Türkiye’nin en köklü müzelerinden biri olduğunu belirtmiştir. Müze içerisinde yer alan eserlerin büyük bir kısmı yörede gerçekleştirilen kazılardan ya da çevre illerden getirilen kültür varlıklarından oluşmaktadır. Müze, 1934 yılında kurulmuş olup çeşitli kazılar ve koleksiyon zenginleştirme çalışmalarıyla günümüze kadar gelmiştir.
Müzede sergilenen Çayönü Tepesi’ne ait eserler, 1964 yılından itibaren yürütülen kazı çalışmaları sonucunda elde edilmiştir. Müze Müdürü Gizligöl, Neolitik dönemde ölen insanlarla ilgili çeşitli törenlerin yapıldığını ve ölen kişilere büyük bir saygı gösterildiğini belirtmiştir. Çayönü’nde keşfedilen musalla taşının tarihteki ilk örneklerden biri olduğunu aktaran Gizligöl, bu taşın çevresinde yapılan şekillerin cenaze töreninin görkemine işaret ettiğini ifade etmiştir.
Çayönü Tepesi’nde devam eden kazı çalışmaları Çanakkale Uygulamalı Bilimler Fakültesi Müzecilik Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Savaş Sarıaltun başkanlığında sürdürülmektedir.
