Çüdde'nin çeşitleri ; Bulğur ıslaması, Sıcak suya çüdde, Guzu sümüdü çüttesi, Çüdde, Şakalı çüdde, Etli çüdde, Küfte, Basalla ve yavan küfte.
Taplama çeşitleri : Yumurtalı taplama, Etli taplama ve Tiritli taplama.
Çorba çeşitleri: Gara şora, Un şorası, Tarhana şorası ve Malğıta şorası.
Ekmek türleri ve ekmekten yapılan yemekler : Pissi kumacı, Ğıtap, Pendirli ekmek, Lahmacun, Bazlama, Açık ekmek, Bişe, Darı ekmeği, Ğamırlı, Şıllık, Bilezik, Kahgi, katmer ve peksimet.
Basalla
Yöremize özgü lezzetli yemekler vardır.Bunlardan "BASALLA"nın yapılışı şöyle:
Malzemeler:
2 kilogram Bulgur
2 Kilogram Et
1 Su bardağı dolusu Nohut
2 Büyük kuru Soğan
1 su bardağı domates salçası
1 çay bardağı biber salçası
yeterince kırmızı biber
2 çorba kaşığı sumah eşkisi
2 Kilogram etten 700 Gram kadar siyah et ayrılır. Geri kalan kemikli ve yağlı et parçalara bölünerek, büyükçe bir tencereye konur. İki bardak su ilave edilir ve ocağın üzerine konur. Bir az piştikten sonra, tuz ve ayrılan nohut ilave edilerek suyu çekilene kadar iyice pişirilir. Pişmiş etin üzerine yağ ve doğranmış soğan ilave edilerek kavrulur. Kavrulan etin üzerine domates ve biber salçası ile kırmızı biber konarak bir dakika kadar tekrar kavrulur. Kavrulan et ve malzemenin üzerine üç litre su ilave edilerek 45 dakika kadar kaynatılır. Bunun üzerine soğuk suda ıslatılmış ekşi bir miktar su ile iyice ezildikten sonra ince süzekle süzülür. Hazır hale gelen sumak ekşisi kaynayan tencereye aktarılarak yarım saat daha kaynatılır.
Hazırlanan bulgur bir leğen içine konur önceden ayrılmış 700 gram et makina veya et kütüğünde satırla iyice dövüldükten sonra leğende bulunan bulgurun üzerine konur. Domates ve Biber salçaları ile yeterince kırmızı biber, tuz, az miktarda ekmeklik un ve doğranmış bir baş soğanda bulgur üzerine ilave edilerek yoğrulur. Yoğurma işi iyi yapılmalıdır. Gerektiğinde birkaç defa su ilave edilmek suretiyle çiğköfte haline gelince avuç içi ile nohut büyüklüğünde yuvarlak hale getirilir.
Yuvarlak hale getirilmiş çiğköfte taneleri, kaynaması bitmiş içinde malzemeler bulunan tencerenin içine konur. 5 - 10 dakika kadar hızlı ateşte kaynatılır.
Yemek ocaktan indirilir. Önceden hazırlanan kuru nane ilave edilerek servise hazır olur.
Tava
Tava içine önce yeterince Sarımsak, yeşil biber ve yiyecek insan sayısına göre 2 veya 3 patlıcan doğranır. Bunun üzerine birbuçuk iki kiloya yakın Domates doğranır.
Üzerine bir kiloya yakın yarım yağlı Kuşbaşı Et konur. Üzerine yeterince yağ konduktan sonra fırına verilir. Tavanın iyi pişmesi birazda fırıncının maharetine bağlıdır.
Teneke
Bu yemek türünü yalnız Besnililer yapar. Fırıncılar tarafından özel olarak hazırlatılmış teneke üzerine kağıt serildikten sonra Domates iri iri doğranır. Domates’in üzerine yeterince Pirzola veya Daraklık et konur. Tuzu konulduktan sonra fırına verilir.
Genellikle Kış aylarında tenekenin üzerine Domates yerine Kuru Soğan dilinerek doğranır.
Karaşora
Malzemeler
1 bardak dövme (yarma, Aşurelik buğday)
1 bardak bütün mercimek
1 bardak kırmızı mercimek
250 gr nohut
1 adet orta boy soğan
yağ
½ kaşık salça
tuz
Hazırlanışı
Bütün baklagiller ayıklanıp yıkanır tencereye konur. Üzerine dört parmak basacak şeklilde su konur. Biraz tuz atarak pişmeye bırakılır.(Düdüklü tencere kullanılabilir) Taneler dağılmadan yumuşayıncaya kadar pişirilir. Diğer taraftan küçük doğranmış soğan yağ ile kavrulur. Soğanlar pembeleşinceye kadar ½ kaşık salça ilave edilerek kavrulmaya devam edilir. Bu hazırlanan karışım pişen çorbaya eklenir ve afiyetle yenir.
İçli Köfte
Malzemeler
½ kg az yağlı kıyma
½ kg yağsız kıyma
3 adet soğan
½ yemek kaşığı kırmızı biber
1 çay kaşığı karabiber
1 tatlı kaşığı biber salçası
biraz tuz
Yapılışı Az yağlı kıymanın üzerine üç adet soğan ince bir şekilde kıyılır Ateşin üzerinde soğanlar hafif pembeleşinceye kadar kavrulur.Kavrulma aşamasında karışım daima ezilir. Kavrulduktan sonra kara biber ve salça ilave edilir. Bundan sonra soğutularak yumurtadan küçük şeklilde sıkma yapılır.
Köftenin Hazırlanışı
Basalla köfteninki gibi hazırlanır ve hazırlanan köfte yumurta büyüklüğünde ayrılır.
Elde ince bir elips şeklini alması sağlanır. Önceden hazırlanmış köfte içine konularak ağzı kapatılır. makinada yapılacaksa parçalara ayırmaya gerek yoktur. Büyüklüğü yani uzunluğu makinedan çıkarken ayarlanabilir, Bu işlemden sonra isteğe göre haşlanır veya kızartılır.
Kaynak: Azimşehir Besni Kitabı
ŞEKİP ÖNDER
Boğazlarına çok düşkün olan Besni halkı bu konuda birde şiir yapmışlar. Şiir şöyle;
